معمولا اکثر شطرنجبازان به این سوال که کجا وسط بازی پایان می پذیرد و کجا آخر بازی آغاز میشود، پاسخ دقیقی برای ارائه ندارند وگاهی اوقات لحظه تعویض وزیرها ملاک این حد و مرز بین وسط و آخربازی قلمداد می شودولی این ملاک همیشه صادق نیست . زیرا در آن صورت نمی توان سخن از «آخربازی وزیر» به میان آورد و از طرف دیگر وضعیت هایی هستند که بدون وزیرها، خصوصیت یک وسط بازی را در خود دارند. خط مرزی بين وسط بازی و آخر بازی عملا ولی نه به طور مطلق لحظه ای است که شاه ها نقش فعالی را در مبارزه آغاز می کنند، مسأله ایمنی شاه ضرورت چندانی پیدا نمی کند و به طور کلی مرحله جدیدی آغاز می گردد. شاه از موجودی ضعیف به مهره ای نیرومند وجنگنده تغییر ماهیت می دهد. حتی در بسیاری موارد به صورت پرقدرت ترین مهره در خواهد آمد! (آخربازی رخ یا سوارهای سبک)

اکنون قابل درک است که چرا تعویض وزيرها، غالبا حد فاصل مرحله وسط و آخر بازیبه حساب می آید. در واقع وزیر تنها مهره ای است که مصون از حمله شاه می باشد (در برخورد مستقیم ) و خود مهره ی مات کننده ی درجه یک محسوب میشود! به همین سبب تا زمانی که وزیر دشمن در صحنه است معمولا شاه سهم اندکی در بازی دارد ولی در صورتی که وزیر دشمن هیچگونه سوار کمکی در اختیار نداشته باشد، شاه در معرض خطری جدی نخواهد بود. این وضعیت در آخر بازی های وزیر وجود دارد. بنابراین مرحله پایانی مشخص می شود با :

(A  خطر ناچیز برای شاه

 B) مهره های اندک در صحنه اینها برعکس شرایطی است که معمولا حاکم بر ترکیب های ماتی و ترکیب های عرصه گسترده می باشند. بنابراین فقط می توان ترکیب های پوزیسیونی و ماتی ساده را انتظار داشت

یک بازیکن شطرنج در سطح مقدماتی و متوسطه پس از تحلیل بازیهای کلاسیک از قهرمانان اسبق جهان و حتی نام داران این رشته که موفق به کسب قهرمانی شطرنج جهان هرگز نشدند مثل ویکتور کورچنوی بزرگ و آنالیر و تحلیل بازیهای خود به همراه کوچ یا مربی بادانش خود به مرحله ای از راه پیشرفت شطرنج میرسد که حال می باید منابع وسیعتری از اطلاعات در اختیار داشته باشد تا بتواند نقاط ضعف خود را که معمولا آخربازی و شروع بازی می باشد را رفع نماید ..در ضمن باید مرتبا تمرینات جسمی و ورزش مناسب مثلا شنا یا ورزشهای رزمی ،تنیس، پینگ پنگ، بدمینتون و... را در برنامه ی ورزشی هفتگی خود قرار بدهد.

باید دانشنامه ی شروع بازی (opening repertoire) برای خود پس از شناخت استایل یا شیوه ی بازی خود (با کمک مستقیم کوچ یا مربی باتجربه) را ایجاد کند، که چگونگی ساخت و پرداخت آن را در پست های آینده توضیح و آموزش خواهم داد.

باید مسابقات تدارکاتی (آنلاین ، رپید یا سریع هفتگی) را با تفسیر 1.خودش 2.مربی 3.موتور تحلیل یا انجین (chess engine) شرکت نماید و پیوسته پیش رود. تا به خودشناسی مطلوبی درباره ی شیوه یا سیستم بازی خودش و نقاط ضعف خویش برسد.

باید زمانی (با مشورت مربی) را برای تمرینات معرفی شده از منابعی که استاد یا مربی با دانش وی در اختیارش میگذارد اختصاص دهد (قهرمانان کشور و اعضای تیم ملی شطرنج کشورمان چیزی در حدود 6 تا 8 ساعت را صرف تمرینات خویش در طول روز می کنند!)

این تمرینات در مورد مراحل مختلف بازی صدق می کند.